نویسنده: داوود صفایی * قدمت شایعه به صد هزار سال می‌رسد. شایعه كه بر اساس اخبار غیرواقعی ساخته می‌شود در دوران معاصر با وجود تلفن و ابزار اطلاع رسانی سرعت نفوذ بیشتری پیدا كرده است. در گذشته ممكن بود یك دهه زمان بگذرد تا یك شایعه در جامعه منتشر شود و از منطقه‌ای به منطقه دیگر برود. تلفن همراه این سرعت را چند برابر كرد و شبكه‌های مجازی سرعت انتشار شایعه را به ثانیه و كمتر از ثانیه رساند. از طرفی از آنجا كه این اخبار و شایعات به دلیل اینكه نگهداری می‌شوند و الزامی برای آنلاین بودن فرد در زمان انتشار وجود ندارد، تعداد افرادی كه به آنها دسترسی دارند بیشتر می‌شود. افزایش سرعت انتشار می‌تواند میزان شایعات را افزایش دهد. شبكه‌های اجتماعی فاكتور دیگری را به این سرعت اضافه كرده‌اند و آن تصویر است. تصویر می‌تواند شایعه را باورپذیر كند و تأثیر بسیار زیادی در انتشار بیشتر شایعات دارد. عموم جامعه شاید آگاه نباشند كه تصاویر قابلیت مونتاژ دارند و ممكن است با استفاده از نرم افزارهای موجود تصویری خلق شود كه اساساً وجود خارجی ندارد امّا با سرعت انتشاری كه در فضای مجازی وجود دارد می‌تواند تعداد زیادی از افراد را تحت تأثیر قرار دهد. این اتّفاق می‌تواند آثار منفی در پی داشته باشد. امّا این تأثیرگذاری تصاویر در مورد اخبار شكل متفاوتی دارد، در تصاویری كه در كنار اخبار منتشر می‌شود، ما با یك حقیقت روبه رو هستیم و این حق را داریم كه وحشت داشته باشیم از حقیقتی به نام جنگ، یا زلزله، یا بحران آب و خشكسالی و... امّا وقتی همین حقیقتها در قالب شایعه مطرح می‌شوند، باعث ایجاد ترس و تخاصم بی مورد می‌شوند. در كشورهایی كه سواد و دانش رسانه‌ای در جامعه پایین است، شایعه تأثیرگذاری بیشتری دارد چراكه متأسّفانه شایعه افراد كم سواد و ناآگاه را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد و به واكنش وامی‌دارد. در بعضی كشورها مثل هند، انتشار شایعات می‌تواند باعث جنگ بین طایفه‌ها یا مردم دو شهر شود. خصوصیت دیگری كه شایعه دارد این است كه هر كجا كه مردم جامعه مشكلی دارند یا بحرانی در زمینه‌ی خاصّی در جامعه ایجاد می‌شود، شایعه هم در مورد همین بحرانها و مشكلات ساخته می‌شود. به همین دلیل مردم را به واكنش وامی‌دارد و می‌تواند آثار مخرّبی داشته باشد. * كارشناس رسانه
نظرات